ocean

Każda kropla się liczy! Jak rozmawiać z dziećmi o wodzie.

22 marca wypada Światowy Dzień Wody ONZ – to świetna okazja, żeby porozmawiać z dziećmi o tym jak o nią dbać. Tylko 1% zasobów wodnych na świecie to woda słodka użyteczna dla ludzi, a naukowcy alarmują, że jeśli nie zaczniemy szanować wody to za kilkadziesiąt lat, okresów z jej niedoborami będzie coraz więcej. Jak do tego nie dopuścić? Mamy dla Was kilka rad jak poprzez dobrą zabawę, eksperymenty czy rodzinne wyzwania uczyć dzieci szacunku do wody.

Graj i ratuj świat!

Na dobry początek rozgrzewka w EkoEksperymentarium, gdzie ilustrowani bohaterowie pokażą jak nie marnować wody. Jak myć ręce, jak robić oszczędne pranie czy jak korzystać z toalety, żeby do ścieków nie trafiały hektolitry wody? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w EkoEksperymentarium. 

Eko wyzwanie inspektora KROPELKI

Z okazji Światowego Dnia Wody podejmijcie łazienkowe wyzwanie. Wyznaczcie spośród Was inspektora KROPELKĘ, który przy pomocy stopera sprawdzi ile czasu zajmuje domownikom codzienny prysznic. Zapiszcie wyniki i policzcie ile litrów wody zużywa każdy z Was. Możecie przyjąć, że średnio w czasie prysznica zużywa się 15 litrów wody na minutę. Po przeprowadzonym śledztwie podejmijcie rodzinne wyzwanie. Ustalcie ile czasu każdy z Was będzie maksymalnie spędzał pod prysznicem i notujcie swoje wyniki. Po tygodniu zróbcie podsumowanie, a osoba która zużyje najmniej wody zdobędzie tytuł Strażnika lub Strażniczki Wody.

Wytrop niewidzialną wodę

Nie tylko picie czy kąpiele zwiększają zużycie wody. Mało kto zdaje sobie sprawę z tego jak wiele wody pitnej, której nigdy nie zobaczymy, zużywa się do produkcji rzeczy, energii, jedzenia. Wiedzieliście na przykład, że na zrobienie hamburgera z frytkami potrzeba aż 2,5 tysiąca litrów wody? To tyle co w niebieskim basenie ogrodowym! Spróbujcie całą rodziną policzyć np. jaki jest ślad wodny Waszego śniadania. Sprawdźcie, czy możecie zmienić swój jadłospis, żeby nie marnować zasobów wodnych. 

rys. Daniel Guszta – Studio Sarna

Wiedza na YouTube

Filmiki w internecie wcale nie muszą służyć tylko i wyłącznie rozrywce. Mogą też mieć dużą wartość edukacyjną i poprzez atrakcyjną formę przekazywać skomplikowaną wiedzę w przystępny sposób. Dlatego starszym dzieciom i młodzieży polecamy oglądanie edukacyjnych wideo, które pokazują jak ważnym zasobem jest woda. Takie filmiki powstały choćby w ramach projektu “Obywatele dla środowiska: Co z tą wodą” realizowanego przez Fundację Ambitna Polska (LINK). Dla młodszych dzieci dedykowana jest np.: Audiobajka „Woda w przyrodzie, czyli bajka o potrzebie łapania deszczówki”.

Mali ogrodnicy

Dbanie o wodę zaczyna się w naszych domach i to nie tylko w łazience czy kuchni, ale też na balkonie lub w ogrodzie. Zbieranie deszczówki, hodowanie własnego warzywnika na balkonie, zasadzenie ogrodu społecznego przed blokiem czy też rzadsze koszenie trawy w ogrodzie to proste czynności, które uwrażliwiają dzieci na wodę w najbliższym otoczeniu.


Jeśli chcecie sami dowiedzieć się więcej o tym jak dbać o zasoby wodne polecamy wydawnictwo „WODA” przygotowane przez Mamy Projekt dla Caritas Laudato sí (
LINK) bądź lekturę bloga Świat Wody.

Projekt bez tytułu

Ile wody jest w Twoich dżinsach?

Produkcja bawełny pochłania ogromne ilości wody! Nawet 11.000 litrów wody na kilogram dżinsów! Jak to jest możliwe? Sprawdźmy. 


1. Różnorodne procesy

Z pola bawełny w Azji do sklepowej półki w Polsce – dżinsy przechodzą długą drogę i wiele procesów, z których każdy ma wpływ na zasoby naturalne (głównie negatywny). Obserwacje i obliczenia, jakich dokonują naukowcy nie są łatwe a ślad wodny, jaki pozostawia produkcja pary dżinsów zależy od tego gdzie i w jaki sposób bawełna jest hodowana, gdzie i jak jest przetwarzana i jaką drogę przebywa zanim trafi do konsumenta. Przykładowo: surowa bawełna z Chin, Indii lub Pakistanu może trafiać do Malezji, gdzie następują procesy przetwarzania tkaniny oraz szycia a finalnie produkt zostaje wysłany do Europy. Oczywiście historia każdej pary dżinsów może być inna, a badacze przyjmują pewne uśrednienia. 


2. Na polu bawełny

W tym etapie bawełna zostaje zasiana, rośnie, wypuszcza kwiaty a następnie jest zbierana składowana w formie szarpi bawełnianych. Jest to etap najbardziej wodochłonny. Naiwnością byłoby jednak sądzić, że letni deszczyk regularnie nawadnia rośliny a nadmiarowa czysta woda deszczowa spływa do głębokich warstw ziemi gdzie zasila krystaliczne podziemne strumienie.

Bawełna hodowana jest często w rejonach, gdzie deszcz pada rzadko. W naturalnym stanie rosłyby tam rośliny potrzebujące niewiele wody a woda w glebie mogłaby być wykorzystana do upraw żywności potrzebnej dla ludności lokalnej. Intensywne uprawy bawełny powodują, że woda z gleby zostaje szybko i intensywnie „wyssana” przez rośliny a hodowcy muszą pola nawadniać wodą sprowadzaną z daleka lub pobieraną z najgłębszych warstw ziemi zaburzając tym samym odwieczną równowagę w przyrodzie i przyczyniając się do erozji terenów uprawnych.

Jak obliczyli naukowcy, uprawa roślin bawełny, z których zostanie zebrane wystarczająco dużo surowca aby wyprodukować dżinsy pochłonie 8506 litrów wody pochodzącej zarówno z gleby, jak i z deszczu czy sztucznego nawadniania. Dla ułatwienia przyjęto 1kg. dżinsów gotowych co odpowiada mniej więcej jednej parze męskich dżinsów z grubszej tkaniny. Intensywna hodowla to również intensywne użycie nawozów sztucznych. Dane sprzed kilku lat pokazują, że 25% pestycydów używanych na świecie trafia właśnie na pola bawełny! Zanieczyszczona nimi woda wsiąka spowrotem w ziemię i przez lata filtrować się będzie do kolejnych warstw ziemi zanieczyszczając je lub trafi do podziemnych cieków wodnych i spłynie, wraz z pestycydami, dalej. Obliczając ślad wodny tego działania wylicza się ilość litrów potrzebnych do zneutralizowania zanieczyszenia – przy kilogramowych dżinsach to 622 litry wody


3. Przetwarzanie

Wytworzone przez hodowców szarpie bawełniane trafiają do fabryk w których dokonuje się kolejnych procesów. Każdy z nich pochłania wodę i w każdym wytwarzane są kolejne odpady, które również należy wliczyć do ogólnej sumy wody potrzebnej do wyprodukowania dżinsów.

I tak po kolei: jak produkcja tzw. szarej tkaniny (358 l. wody), produkcja tkaniny z tzw. szarej tkaniny (360 litrów), produkcja materiału niebarwionego z tkaniny (136 litrów). Taka tkanina nie jest jeszcze w naszym ulubionym kolorze blue jeans, dlatego konieczne jest bielenie, barwienie i nadruki – neutralizacja zanieczyszczeń wynikających z tego procesu pochłania 640 litrów wody. Kolejne 220 litrów wody pochłonie neutralizacja zanieczyszczeń koniecznych do uszycia spodni. 


4. Sklep

Na wystawie w sieciówce kuszą nas modne w tym sezonie dżinsy… mają kształt i kolor troszkę inny od tych kilku par, które mamy już w domu. Są niedrogie i śliczne, nie mamy głowy ani możliwości by sprawdzić gdzie i z jaką szkodą dla przyrody została wyhodowana bawełna na nie ani tego gdzie i czym były barwione czy kto je szył i w jakich warunkach.

Nie dowiemy się ile kilometrów przejechały aby do nas trafić zanieczyszczając przy okazji powietrze lub oceany. Nie sprawdzimy ile plastiku trafiło do śmieci aby je opakować i bezpiecznie przewieźć. Jeśli w szafie zabraknie miejsca na nie – wyrzucimy któreś ze starych dżinsów. 

A gdyby tak przejrzeć szafę i ubrać się w stare dżinsy? Może wystarczy te stare przerobić, poszerzyć, zaszyć etc.? Może wymienić się z kimś lub kupić używane? Albo kupić spodnie z innego materiału – np. z lyocellu, którego ślad węglowy i wodny są nieporównywalnie niższe?   A gdyby tak po prostu nic nie kupować, zamiast do sklepu pójść na spacer nad rzekę i cieszyć się wodą?

Źródło: Chapagain A.K., Hoekstra A.Y., Savenije H.H.G. and Gautam R. (2006), „The water footprint of cotton consumption: An assessment of the impact of worldwide consumption of cotton products on the water resources in the cotton producing countries”, Ecological Economics, 60(1): 186–203